Μήπως οι φόβοι για τις επιπτώσεις των βίαιων βιντεοπαιχνιδιών είναι αβάσιμοι;

Τα Βλεφαρίσματα αποφάσισαν να ρίξουν μία ματιά στη βία στα παιχνίδια, μ'ένα άρθρο απ'τους secret real truth blogstop!

Μήπως οι φόβοι για τις επιπτώσεις των βίαιων βιντεοπαιχνιδιών είναι αβάσιμοι;

Πώς επηρεάζουν τα βιντεοπαιχνίδια τον εγκέφαλό μας; Υπάρχουν τόσα διαφορετικά παιχνίδια, που αναπόφευκτα προκύπτει το ερώτημα: Ποιές είναι οι συνέπειές τους;

Τριάντα χρόνια μετά την εμφάνισή τους, τα βιντεοπαιχνίδια εξακολουθούν να προκαλούν φόβο, δέος, θαυμασμό και φλογερές αντιπαραθέσεις για βία, σεξ, δημιουργία στερεοτύπων, κοινωνική συμπεριφορά και αμφισβήτηση τής πραγματικότητας.

Αν δούμε τον κόσμο, όπως παρουσιάζεται στα παιχνίδια με τις περισσότερες πωλήσεις, βλέπουμε ένα κόσμο, όπου περνάμε το χρόνο μας παίζοντας ποδόσφαιρο ή μπάσκετ, οδηγώντας γρήγορα αμάξια, σκοτώνοντας κάποιον ή καταστρέφοντας μια πόλη. Αυτό συμβαίνει στα δημοφιλέστερα παιχνίδια. Ο κόσμος, όμως, δεν είναι έτσι. Η διασκέδαση είναι η αντανάκλαση τής πραγματικότητας σ΄ ένα παραμορφωμένο καθρέπτη, που αλλοιώνει την αλήθεια αποκαλύπτοντας, όμως, ένα μέρος αυτής.

Παιχνίδι: Μια βασική δραστηριότητα των θηλαστικών

Τα γατάκια παίζουν, οι πίθηκοι παίζουν. Με το παιχνίδι αλλάζουμε την κλασική έννοια ενός πράγματος, την αντικαθιστούμε με μια άλλη. Οι χιμπαντζήδες παίζουν και γελούν, όταν διεκδικούν κάτι. Αλλά, άν δεν έδειχναν ότι έπαιζαν θα πάλευαν μέχρι θανάτου. Διακρίνουν μια πραγματική πράξη, που μπορεί να αποβεί μοιραία, από μια πράξη, που θεωρείται παιχνίδι. Η βασική αυτή διάκριση υπάρχει σε όλα τα θηλαστικά. Πρέπει να το έχουμε αυτό κατά νου, όταν κατηγορούμε τα βιντεοπαιχνίδια. Διότι, όταν λέμε, ότι ένα παιδί δεν διακρίνει το παιχνίδι από την πραγματικότητα, στην ουσία λέμε, ότι είναι πιό χαζό απ΄τη μαϊμού.

Η νέα μορφή σχέσεων στην εποχή τής πληροφορίας

Τα τελευταία τριάντα χρόνια, μια απ΄ τις μεγαλύτερες ανατροπές στην κοινωνία ήταν η αύξηση τού ελεύθερου χρόνου των ενηλίκων. Ο δυτικός πολιτισμός βγαίνει από την βιομηχανική εποχή. Από μικρή ηλικία, έπρεπε να μένεις στην ίδια θέση εκτελώντας μια μόνο εργασία στο εργοστάσιο ή στο γραφείο. Η οικονομική και κοινωνική πίεση έσπρωχνε τον άνθρωπο προς τον έλεγχο. Καμμία διέξοδος για το πνεύμα. Αλλά αυτό άλλαξε. Η βιομηχανική εποχή τελείωσε. Βρισκόμαστε στην εποχή τής πληροφορίας. Σήμερα, η ζωή, η δουλειά, απαιτεί το χειρισμό υπολογιστών. Εδώ υπάρχει μια νέα ελευθερία κι ένα κίνητρο στο μυαλό να περιπλανηθεί, να δημιουργήσει, να φανταστεί πράγματα και να μην κάνουμε απλά αυτά, που μάς πιέζουν να κάνουμε. Τα βιντεοπαιχνίδια ανταποκρίνονται στην αλλαγή, σ΄ αυτή την ανάγκη πολιτιστικής ελευθερίας. Μάς επιτρέπουν να ερευνήσουμε νέους τρόπους σκέψης.

Ζούμε σ΄ ένα κόσμο, όπου οι κοινωνικές σχέσεις έχουν αλλάξει. Αυτό οφείλεται και στα δίκτυα ανταλλαγής πληροφοριών. Δεν είναι μόνο τα παιχνίδια, αλλά και τα κινητά και το διαδίκτυο και οι ηλεκτρονικές ατζέντες. Όλα οδηγούν στη δημιουργία μιας νέας μορφής σχέσεων ανάμεσα στα άτομα.

Πρέπει να επισημάνουμε ορισμένα πράγματα για τα βιντεοπαιχνίδια. Πρώτον, είναι ένα εξελισσόμενο είδος, που αλλάζει κάθε εξάμηνο. Δεύτερον, είναι υβριδικό. Χρησιμοποιούνται η αφήγηση, οι αρχές των κλασικών παιχνιδιών κι ο αυτοσχεδιασμός. Τρίτον, είναι μια ευρεία κατηγορία. Με τη λέξη «παιχνίδι» εννοούμε πολλές διαφορετικές εμπειρίες.Με τα βιντεοπαιχνίδια χρησιμοποιούμε τη φαντασία μας, ακόμα και μετά την παιδική ηλικία. Τα παιδιά δεν δυσκολεύονται να γίνουν κάτι άλλο. Στα πέντε με έξη τους, προσποιούνται τα τέρατα ή τις τίγρεις. Ζουν μέσα σ΄ ένα όνειρο και μπορούν να περάσουν εύκολα από εκεί στην πραγματικότητα.

Μεγαλώνοντας, συνειδητοποιούμε καλύτερα την πραγματικότητα. Δεν μπορείς να κάνεις, ότι πυροβολείς μ΄ένα αόρατο όπλο. Θα ένοιωθες χαζός. Με τα βιντεοπαιχνίδια οι έφηβοι συνεχίζουν να παίζουν. Πιστεύω, ότι αυτός είναι κι ένας λόγος, που τους αρέσουν. Πάντα θέλαμε να μπορούμε να παίζουμε. Είναι κάτι, που πάντοτε αναζητούσαν οι άνθρωποι. Όσο πιο περίπλοκος γίνεται ο κόσμος τόσο μεγαλώνει η ανάγκη να παίξουμε, για να τον κατανοήσουμε. Μεγαλώνει η ανάγκη να μπούμε στον κόσμο τού παιχνιδιού.

Όλα τα παιχνίδια λειτουργούν με βάση μια αρχή. Όταν αρχίζουμε, δεν ξέρουμε τίποτε. Ξεκινάμε μια παρτίδα χωρίς να έχουμε την παραμικρή ιδέα, για το τι πρέπει να κάνουμε. Μπαίνουμε σ΄ έναν απέραντο κόσμο με απεριόριστες δυνατότητες. Κάθε επίπεδο, μοιάζει ακόμα πιο μεγάλο και προκλητικό. Και τότε, μαθαίνουμε σιγά - σιγά να χειριζόμαστε το περιβάλλον και να κατανοούμε τις συνέπειες των επιλογών μας. «Αν κάνω αυτό, θα πάθω αυτό, γι΄ αυτό καλύτερα να κάνω αυτό.» Είναι πάντα η ίδια διαδικασία: μια εκλογίκευση τής επιθυμίας να είσαι πιο δυνατός, πιο ισχυρός. Είναι όπως όταν μεγαλώνουμε. Αυτό κάνουμε και στη ζωή μας. Στην αρχή δεν ξέρουμε να περπατάμε και πέφτουμε κι όταν περπατήσουμε, θέλουμε να τρέξουμε και τότε πέφτουμε πάλι και πάει λέγοντας. Σε κάθε επίπεδο, έχεις και κάτι καινούργιο να μάθεις. Το επόμενο βήμα όμως, είναι πάντα μια νέα απειλή. Πρέπει να μαθαίνουμε συνεχώς, να ενσωματώνουμε νέα στοιχεία. Έτσι και στα παιχνίδια πρέπει ν΄ αποκτήσεις τεχνική, εργαλεία ή δύναμη. Είναι μια διαδικασία ανάπτυξης κι επέκτασης.

Γιατί μάς αρέσει να πυροβολούμε;

Όταν χρησιμοποιούμε τη λέξη «παιχνίδι», έρχεται υποσυνείδητα η λέξη «σύγκρουση». Ένας νικητής κι ένας χαμένος. Η πιο απλή σύγκρουση περιέχει βία, επιθετικότητα, το «καλό» ενάντια στο «κακό». Όσοι δεν ξέρουν από ηλεκτρονικά, παρατηρούν μόνο τη βία. Αντιλαμβάνονται μόνο την εικόνα. Νομίζουν, πως ο παίκτης είναι παντοδύναμος, ότι κρατάει ένα όπλο και σκοτώνει τούς άλλους. Θεωρούν, ότι βασίζονται στην ωμότητα και την εξόντωση των πιο αδύναμων. Κάτι τέτοιο όμως, δεν ισχύει. Έχουμε ν΄ αντιμετωπίσουμε πολύ πιο ισχυρές δυνάμεις από εμάς κι όταν καταφέρουμε να τις εξοντώσουμε, το παιχνίδι γίνεται βαρετό και προτιμάμε να πάμε σ΄ άλλο.

Έχει ενδιαφέρον να αναρωτηθούμε, γιατί μάς αρέσει να πυροβολούμε. Είμαστε ένα είδος, που ξεκίνησε ως κυνηγός, που πάλεψε για την τροφή και τη ζωή του. Όλα αυτά κάποια στιγμή εμφυτεύτηκαν στον εγκέφαλό μας. Με τη σκοποβολή στο παιχνίδι, δοκιμάζουμε απλά την ακρίβεια. Είναι ένα διαδραστικό μέσο. Θέλουμε να βλέπουμε τις συνέπειες των ενεργειών μας.

Η ευχαρίστηση με τα ηλεκτρονικά είναι, ότι με κάτι τόσο απλό, όπως το πάτημα ενός πραγματικού κουμπιού, μπορείς να στείλεις ένα πύραυλο να σκοτώσει ένα τέρας. Είναι όπως, σαν να είχαμε ένα μαγικό ραβδί. Όλοι ανησυχούμε, όταν βλέπουμε ένα παιδί πέντε ετών μ΄ ένα πολυβόλο. Το βλέπουμε να κάνει πως πυροβολεί και ως ενήλικες σκεφτόμαστε τη φρίκη, που προκαλούν τα όπλα. Για το παιδί, όμως, είναι απλά κάτι, που στέλνει στον αέρα. Είναι σαν να λέει: «Τα κατάφερα, φτάνω μέχρι εκεί».

Ο μύθος τής απομόνωσης

Αυτό που ακούμε συχνά είναι, ότι τα βιντεοπαιχνίδια είναι «χαζή» διασκέδαση κι ότι είναι για παιδιά και το μόνο που έχει είναι πυροβολισμοί και δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον. Ο μεγαλύτερος φόβος των γονιών είναι η απομόνωση των παιδιών εξ αιτίας των παιχνιδιών ή των υπολογιστών γενικότερα. Είναι, όπως όταν διαβάζεις ένα βιβλίο. Είσαι μόνος. Πού είναι το κακό, όταν διαβάζεις μόνος; Υπάρχουν όμως και πολλά πιο κοινωνικά παιχνίδια. Μπορείς να παίξεις με άλλους μαζί ή στο διαδίκτυο μέσω διαδικτυακών κοινοτήτων απ΄ όλο τον κόσμο. Μπορείς να μπεις σε μια ομάδα, που παίζει Counter Strike ή να συμμετέχεις σ΄ ένα διαδραστικό παιχνίδι και να παίξεις σ΄ ένα περιβάλλον με δέκα ή είκοσι χιλιάδες άτομα, που έχουν διαφορετικούς ρόλους. Δεν βλέπω πού είναι το πρόβλημα. Οι νέοι σήμερα, είτε βρίσκονται στη Ν.Α. Ασία, στη Β. Αμερική, στην Ευρώπη ή οπουδήποτε αλλού παίζουν τέτοια παιχνίδια. Επικοινωνούν μ΄ άλλα παιδιά σ΄ όλο τον κόσμο κι όλοι μιλούν τη γλώσσα των παιχνιδιών. Έτσι, ακόμα κι όταν παίζουν μόνα στο δωμάτιο, το παιχνίδι έχει μια κοινωνική λειτουργία. Είναι ένας νέος τρόπος παιξίματος. Δεν περιέχει σωματική άσκηση και φοβίζει, γιατί λαμβάνει χώρα σ΄ ένα παράλληλο κόσμο.

Οι επιχειρηματίες ασχολούνται με τα e-mails, με το διαδίκτυο ή με παρουσιάσεις στο powerpoint. Μήπως αυτό είναι χειρότερο ή πιο μοναχικό απ΄ το να παίζεις Quake στο διαδίκτυο;

Διακριτά είδη βίας

Σε κάποια παιχνίδια πυροβολούμε τον εχθρό, για να τον ακρωτηριάσουμε. Επιλέγεις να τον πυροβολήσεις στο χέρι, μετά στο πόδι και τέλος στο κεφάλι, για να τον εξοντώσεις. Το αίμα πετάγεται και γεμίζει τούς τοίχους. Η εικόνα των νεκρών είναι σύνθετη, ενώ η αντίδραση στον πυροβολισμό είναι πολύ ρεαλιστική. Υπάρχει και η ικανοποίηση τού να πυροβολείς από μακρυά. Μπορείς με το πολυβόλο σου να εστιάσεις με ακρίβεια κι εκεί που βλέπουμε έναν να καπνίζει αμέριμνος, τον πυροβολούμε στο κεφάλι και πετάγεται ένας πίδακας αίματος κι όλο αυτό δημιουργεί μεγάλη ικανοποίηση.

Πρέπει να κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα στις θεματικές και τ΄αποτελέσματα των παιχνιδιών. Σε πολλούς δεν αρέσουν τα παιχνίδια με όπλα ή εκείνα, όπου είσαι τρομοκράτης ή ακόμα κι εκείνα, που χτυπάς κόσμο με τ΄αμάξι. Αρνούνται αυτά τα παιχνίδια για ηθικούς λόγους κι έχουν δίκιο. Διαφέρει, όμως, το να λες, ότι ένα παιχνίδι έχει βίαιο αντίκτυπο.

  

Πολλές μελέτες μετρούν μια αύξηση τής επιθετικότητας των παιδιων, που μόλις έπαιξαν ένα βιντεοπαιχνίδι. Είναι παράξενο να θεωρούμε κάτι τέτοιο ως λάθος. Πώς θα ήταν μιά κοινωνία, τής οποίας τα παιδιά θα έπρεπε να είναι πάντα φρόνιμα και υπάκουα; 

«Όταν παίζω, δηλώνει ένας νέος τής εποχής μας, έχει σημασία για μένα να έχω απορροφηθεί πλήρως, για να δω τι δυνατότητες έχω, να το εξερευνήσω σε βάθος. Το ότι ο σχεδιαστής επέλεξε ένα βίαιο περιβάλλον δεν με προβληματίζει. Το καλύτερο παράδειγμα είναι το GTA 3, που φημίζεται, για το πόσο βίαιο και φρικτό είναι και το οποίο προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Στην Αυστραλία απαγορεύτηκε. Εγώ, όμως, το βρίσκω εκπληκτικό. Είναι πολύ διασκεδαστικό, έχεις απεριόριστες δυνατότητες, μπορείς να κάνεις τα πάντα. Μπορείς να οδηγήσεις, να πατήσεις τούς πεζούς, να παραβιάσεις τα φανάρια. Είναι απλά ένα διασκεδαστικό παιχνίδι με πολλές δυνατότητες και φυσικά καλοστημένο. Κάποτε όμως, άφησαν την αδελφή μου να παίξει κι όταν άρχισε να παίζει, τρομοκρατήθηκα, σοκαρίστηκα, διότι ξαφνικά έβλεπα μόνο την εικόνα. Ήμουν εκτός παιχνιδιού, παρατηρούσα παθητικά. Έλεγα: “Πω πω! Χτύπησε τη γριούλα. Πώς μπόρεσε να κάνει κάτι τέτοιο;”. Θεωρώ, πως όταν παίζεις, η εικόνα έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Από τη στιγμή, που θα περάσει το πρώτο σοκ, δεν σ΄ ενδιαφέρει. Η ουσία τού παιχνιδιού είναι πίσω από την εικόνα.»

   

Ο φόβος για το καινούργιο

Μελετώντας τα ΜΜΕ, έχουμε παρατηρήσει κάτι παρόμοιο. Ονομάζεται «η επίδραση στο τρίτο άτομο». Αν ρωτήσουμε παίκτες ακόμα και βίαιων παιχνιδιών: «Πιστεύεις, ότι αυτά τα παιχνίδια σού κάνουν κακό;» όλοι λένε: «Όχι σε μένα. Μπορώ να τα παίζω, δεν με επηρεάζουν καθόλου. Δεν θα ήθελα όμως, να τα παίζει ο μικρός αδελφός μου.» Μετά πάμε στο μικρό αδελφό και τού λέμε το εξής: «Ο αδελφός σου λέει, ότι αυτά τα παιχνίδια σού κάνουν κακό.» Κι εκείνος λέει: «Καθόλου, μπορώ να τα παίζω, αλλά δεν πιστεύω, ότι είναι καλά για το μικρό μου αδελφό.» Όλοι πιστεύουν, ότι κάνουν κακό στούς άλλους, ποτέ σ΄ εκείνους. Έχουμε πάντα την πεποίθηση, ότι οι άλλοι είναι πιο αδύναμοι. Κανείς δεν παραδέχεται: «Ναι, τα ΜΜΕ με ώθησαν να το κάνω.» Ίσως ενώπιον ενός δικαστή, για να μετριάσει την ενοχή του. Κανείς, όμως, δεν λέει, ότι ένα παιχνίδι τον επηρέασε αρνητικά. Κανείς δεν λειτουργεί έτσι.

Τα περισσότερα παιδιά στη Δύση παίζουν τέτοια παιχνίδια. Δεν είναι αφύσικο, δεν είναι βλαβερό, δεν είναι διεστραμμένο, δεν είναι επικίνδυνο. Συμβάλλει στην ανάπτυξη των παιδιών στην κοινωνία. Ίσως να σοκάρουν τα τέρατα, που εμφανίζονται σ΄ αυτά. Είναι τα ίδια τέρατα μ΄εκείνα, που ζωγράφιζα στο τετράδιο ή μ΄εκείνα, που υποδυόμασταν στην αυλή τού σχολείου. Η διαφορά είναι, ότι τότε οι γονείς δεν τα έβλεπαν. Δεν μπορούσαν να ελέγξουν την φαντασία των παιδιών τους. Σήμερα όμως, τα τέρατα τού παιδιού μου κατακλύζουν την οθόνη μου, που είναι όσο και ο τοίχος. Αδύνατον να τα αγνοήσω. Τώρα πια, οι γονείς έρχονται απ΄ ευθείας αντιμέτωποι με ανησυχίες, που οδηγούν το παιδί τους στην ενηλικίωση. Σοκάρονται με αυτό που βλέπουν.

Οι γονείς νοιώθουν, ότι έχασαν τον έλεγχο. Το γεγονός, ωστόσο, ότι μπορούν να τα βλέπουν, τους επιτρέπει να έχουν μεγαλύτερο έλεγχο για πρώτη φορά στην ιστορία τής ανθρωπότητας.

Έχουμε τη συνήθεια να φοβόμαστε κάθε τι καινούργιο. Αποδοκιμάσαμε τα πρώτα λαϊκά μυθιστορήματα, τη τζαζ, τα κόμικς, το Τρίο Στούτζες. Πάντα κάτι βρίσκουμε να τους προσάψουμε. Σειρά έχουν τα βιντεοπαιχνίδια. Είναι ένα νέο μέσο κι ένα νέο μέσο δημιουργεί πάντα φόβο. Αν υπάρχει δε και βία ή σεξ, τότε οι φόβοι αυξάνονται. Όποιο κι αν είναι το μέσο, λέμε, ότι ασκεί κακή επιρροή. Πρέπει κάποτε ν΄ αποδεχθούμε, ότι τα παιδιά δεν είναι τόσο αθώα και αγνά όσο θέλουμε να πιστεύουμε.Παλιά, πίστευαν, ότι τα ατίθασα παιδιά είχαν καταληφθεί από το διάβολο κι ότι μόνο με το ξύλο έφευγε το κακό. Επινοούσαν περίεργες θεωρίες, για να εξηγήσουν τη σεξουαλική επιθυμία των παιδιών, την επιθετικότητά τους, την ανυπακοή. Διαπιστώνουμε, ότι η συμπεριφορά των παιδιών δεν έχει αλλάξει. Μόνο οι θεωρίες των ενηλίκων αλλάζουν κάθε δέκα χρόνια.Το παράδοξο είναι, ότι οδεύουμε κοινωνικά και πολιτιστικά προς μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση κι ευγένεια. Λιγότερη επιθετικότητα, περισσότερο ενδιαφέρον, μεγαλύτερη κατανόηση. Είναι μια διαδικασία αυτοδιδασκαλίας, που γίνεται εδώ και γενιές στις σύγχρονες κοινωνίες.

Το μέσο προκαλεί την αστάθεια ή η αστάθεια δημιουργεί το μέσο;

Αν συγκρίνουμε τη βία στα ΜΜΕ μ΄εκείνη στον κόσμο δεν θα βρούμε καμμιά συσχέτιση. Μπορεί να παρατηρήσουμε μια έκρηξη βίας στον κινηματογράφο ή τα παιχνίδια και ταυτόχρονα μείωση τού ποσοστού εγκληματικότητας. Η μόνη σχέση, που παρατηρούμε είναι οι συζητήσεις, που ακολουθούν σχετικά με την έλλειψη ασφάλειας στην κοινωνία και τις οποίες προκάλεσαν οι βίαιες ταινίες. Γιατί η βιομηχανία τής διασκέδασης εμπνέεται απ΄ ευθείας απ΄ό,τι μάς απασχολεί.

Παρατηρούμε επίσης, ότι οι νέες τεχνολογίες δημιουργούνται σε περιόδους κοινωνικής, πολιτιστικής ή οικονομικής μετάβασης. Ένα νέο μέσο εμφανίζεται σε μια συγχυσμένη κοινωνία, για να καλύψει μια νέα ανάγκη δημιουργώντας έτσι ένα αίσθημα αστάθειας. Είναι, όμως, το μέσο, που προκαλεί την αστάθεια ή μήπως η αστάθεια δημιουργεί το μέσο; Αυτό το παράδοξο αντιμετωπίζουν όσοι μελετούν τα μέσα.

Για κάποιους τα βίαια παιχνίδια, τα οποία αποτελούν ένα μικρό μέρος των παιχνιδιών, ανταμείβουν τη βία και δίνουν πόντους στον παίκτη, που σκοτώνει. Σού δίνουν την εντύπωση, ότι όλα λύνονται με τη βία. Δεν το πιστεύω (λέει ένας νέος). Είδα τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, αλλά ξέρω, ότι τα προβλήματα δεν λύνονται άν ρίξεις ένα δαχτυλίδι στον κρατήρα τού Βουνού τού Χαμού. Ξέρω, ότι είναι μυθοπλασία. Δεν είμαι χαζός. Δεν πιστεύω, ότι οι υπόλοιποι παίκτες είναι χαζοί. Ξέρουν, ότι σε ορισμένα παιχνίδια χρησιμοποιούμε βία, αλλά αμέσως μετά θα παίξουν μπάσκετ, όπου η λύση δεν είναι η βία, αλλά να στείλεις τη μπάλα στο καλάθι. Ξέρουν να διακρίνουν τη διαφορά φανταστικού και πραγματικού.

Βιντεοπαιχνίδια και επιθετικότητα

Πώς γίνεται όσοι παίζουν ηλεκτρονικά να μην γίνονται επιθετικοί; Σπάνια συμβαίνει κάτι τέτοιο. Καταλαβαίνουν από πολύ νωρίς, ότι η βία κάνει κακό. Τα παιδιά τιμωρούνται για την επιθετικότητά τους. Τούς λέμε συνεχώς, ότι δεν πρέπει να συμπεριφέρονται έτσι. Όποια κι αν είναι η βία στα παιχνίδια δεν συγκρίνεται με ό,τι διδάσκεται το παιδί για την επιθετικότητα.

Ο κίνδυνος υπάρχει, όταν απουσιάζουν οι κοινωνικές δομές. Πολλά παιδιά είναι μάρτυρες πραγματικής βίας ή και την υφίστανται ακόμα. Εκείνα είναι πιο ευαίσθητα στη βία των παιχνιδιών σε σχέση με τα παιδιά, που ζουν σ΄ένα υγιές περιβάλλον. Αν το παιδί ζει σ΄ένα βίαιο περιβάλλον, πώς γνωρίζουμε, ότι το παιχνίδια ασκεί επιρροή επάνω του; Μπορεί το παιχνίδι να το βοηθά να εξερευνήσει και να καταλάβει τη δική του επιθετικότητα. Να τού δώσει να καταλάβει κι όχι απλώς να παίξει.  Πολλές ψυχολογικές μελέτες αφορούν αυτά τα παιχνίδια. Τα πορίσματα που βγαίνουν αποδεικνύουν, ότι γινόμαστε πιο βίαιοι, όταν παίζουμε τέτοια παιχνίδια. Τα συμπεράσματα αυτά βγαίνουν κατ΄ ευθείαν στον Τύπο δημιουργώντας ανησυχία στην κοινωνία. Τα τέστ, όμως, γίνονται μέσα σε εργαστήρια, όπου λένε στα παιδιά: «Ξεκίνα να παίζεις. Σταμάτα τώρα. Πώς νοιώθεις τώρα μετά το παιχνίδι;»

Οι έρευνες περιφρονούν τη λειτουργία τής κάθαρσης

Πολλές μελέτες διαπιστώνουν μόνο διέγερση, μια αύξηση τής πίεσης, τού καρδιακού ρυθμού. Οι ερευνητές το ερμηνεύουν ως επιθετικότητα, ως κάτι επικίνδυνο. Αυτό, όμως, μπορεί να είναι και θετικό. Η διέγερση δεν είναι από μόνη της κακή. Δεν θέλουμε τα παιδιά μας να είναι μονίμως ήρεμα. Είναι καλό κάποιες φορές να είναι σε διέγερση. Εντοπίζουν στα παιδιά μια μορφή επιθετικότητας. Θέτουν ερωτήσεις σε παιδιά, που μόλις έπαιξαν ηλεκτρονικά. «Αν σε πατήσει κάποιος θα τού πεις ευγενικά να μετακινηθεί ή θα φωνάξεις “πονάω”;» Οι παίκτες έχουν την τάση να φωνάζουν: «Πονάω!» Μιά απάντηση, που μοιάζει πιο επιθετική.

Το τεστ με το μπαλόνι αποδεικνύει, ότι τα παιδιά, που έπαιξαν ένα βιντεοπαιχνίδι, έχουν την τάση να σκάνε το μπαλόνι, που τούς δίνουμε. Κι εδώ η διέγερση ή η επιθετικότητα δεν είναι κατ΄ ανάγκη κακή. Μια πολιτική συζήτηση, ο έρωτας και το σεξ απαιτούν εξ ίσου ένα βαθμό επιθετικότητας. Το θέμα είναι πώς θα διοχετευτεί αυτή η επιθετικότητα. Υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στα πορίσματα και στο να πεις, ότι τα παιχνίδια ασκούν αρνητική επιρροή. Όμως, θέλουμε πραγματικά να χτίσουμε μια κοινωνία βασισμένη αποκλειστικά στην υπακοή;Το βασικό ερώτημα είναι: «Έπαιξαν τα παιδιά, όπως ήθελαν το παιχνίδι;» Αν σού λένε: «Παίξε! Τώρα σταμάτα να παίζεις», έχεις παίξει πραγματικά; Όχι. «Παίζω» σημαίνει κάνω ό,τι θέλω, όταν θέλω. Είναι μια οικειοθελής πράξη. Αντιθέτως, μπορεί να μην θέλουμε να παίξουμε Mortal Combat κι αν μάς αναγκάσουν να παίξουμε, να γίνουμε επιθετικοί όχι εξ αιτίας τού παιχνιδιού, μα γιατί ένας ανόητος μάς ανάγκασε.

Αυτή είναι η λειτουργία τής κάθαρσης. Δεν έχουμε το ίδιο συναίσθημα αν δούμε τη μισή τραγωδία αν δεν δούμε την κορύφωση με το να δούμε το έργο ως το τέλος του. Έχουμε ανάγκη απ΄όλη τη διαδικασία. Οι έρευνες δεν το σέβονται αυτό. Δεν σέβονται τον τρόπο, που παίζουν, γιατί παίζουν, όταν αποφασίσουν να παίξουν.

Δημιουργία κλίματος φόβου για τα βιντεοπαιχνίδια

Τα πορίσματα των επιστημόνων είναι μετριοπαθή. Οι πολέμιοι των παιχνιδιών τα φουσκώνουν και τα δίνουν στούς πολιτικούς, οι οποίοι υπερβάλλουν επίσης εκφωνώντας κακογραμμένους λόγους. Τα ΜΜΕ παίρνουν αυτές τις δηλώσεις και τις μεγενθύνουν για άλλη μια φορά. Γίνεται θέαμα. Το απλό γεγονός γίνεται συνταρακτικό κι έτσι αυξάνεται η τηλεθέαση. Κι όταν η είδηση φτάσει στα σπίτια μας, απέχει πάρα πολύ απ΄ αυτό, που είχαν πει οι ερευνητές.

Και τι να κάνουν οι γονείς, όταν τα παιδιά τούς πιέζουν να τούς πάρουν τα πιο βίαια βιντεοπαιχνίδια; Οι γονείς στηρίζονται σε όσα βλέπουν στα ρεπορτάζ, για να επέμβουν στη ζωή τού παιδιού τους. Όλα αυτά, όμως, βασίζονται σε κακές αποδείξεις, σε κακές έρευνες, σε κακές ερμηνείες των ερευνών, στην κακή πολιτική, στην κακή εκπαίδευση. Όλα αυτά δημιουργούν ένα κλίμα φόβου γι΄ αυτά τα παιχνίδια.Οι περισσότεροι φόβοι έρχονται απ΄τις ΗΠΑ κι αυτό είναι πραγματικά στρεβλό, γιατί το πραγματικό πρόβλημα εκεί είναι η ελεύθερη οπλοφορία. Μετά τη σφαγή στο Λύκειο Κολουμπάιν μάθαμε, ότι οι δολοφόνοι φορούσαν αδιάβροχα κι αμέσως συμπεράναμε, ότι επηρεάστηκαν απ΄ το Matrix κι από το παιχνίδιDoom. Είναι πιο έυκολο να κατηγορείς ένα παιχνίδι απ΄το ν΄αντιμετωπίζεις τα πραγματικά προβλήματα.

Όσοι μελετούν την αληθινή βία στους νέους, όχι εκείνη, που βλέπουμε στα βιντεοπαιχνίδια, σπάνια επικαλούνται ως αιτία κάποιο μέσο. Μιλούν για φτώχεια, για ηλικιωμένους γονείς, για διαλυμένα σπίτια, για σεξουαλική κακοποίηση, για τα ναρκωτικά, τον αλκοολισμό και τη βία στις πόλεις. Σάς είπα ήδη δέκα αίτια, που οδηγούν στη νεανική βία και που δεν έχουν καμμία σχέση με τα βιντεοπαιχνίδια.Υπάρχει ένα παλιό ανέκδοτο. Ένας έψαχνε τα κλειδιά του κάτω από μια λάμπα. Κάποιος τον ρώτησε: «Εδώ τα χάσατε;» Κι εκείνος είπε: «Όχι, τα έχασα εκεί στο σκοτάδι, αλλά το φως είναι καλύτερο εδώ.» Κατηγορούμε τα ηλεκτρονικά για τη νεανική βία, γιατί το φως εκεί είναι καλύτερο.

Όλοι συμφωνούμε στο να προστατέψουμε τα παιδιά. Κανείς δεν έχει αντίθετη γνώμη. Έτσι, αρχίζει ένας διάλογος, που χρησιμοποιούν οι πολιτικοί, όπως, όταν κάποιος είναι κατά των ναρκωτικών. Όλος ο κόσμος συμφωνεί. Τα «Θυμωμένα πουλιά» -μια διάσημη εφαρμογή, που υιοθετήθηκε από όλες σχεδόν τις συσκευές ηλεκτρονικών παιχνιδιών- πρόσφατα έσπασαν το όριο των διακοσίων εκατομμυρίων παικτών.

Η «νεκρή εποχή» είναι, όταν δεν συμβαίνει κάτι σημαντικό και αναδύονται μικρά προβλήματα. Γι΄ αυτό έγινε τόση συζήτηση στις ΗΠΑ τη δεκαετία τού ΄90, μια εποχή, όπου δεν υπήρχαν ανησυχίες. Έτσι, τα παιχνίδια απασχόλησαν και τούς πολιτικούς, όπως ο Τζόζεφ Λίμπερμαν. Ο Λίμπερμαν σταμάτησε να κατακρίνει τα παιχνίδια, όταν ξαφνικά, μπήκε η τρομοκρατία, ο πόλεμος, η ύφεση. Όλως παραδόξως, οι πολιτικοί δεν κατηγορούν πια τα παιχνίδια. Είναι ένα θέμα, που θυμούνται προεκλογικά. Όταν δεν υπάρχει έμπνευση ή ανταγωνιστής.

Δεν πιστεύω, ότι πρέπει να απαγορευτεί κάτι. Εκτός αν ένα παιχνίδι καλλιεργεί το φυλετικό μίσος. Αλλά υπάρχουν ήδη νόμοι γι΄ αυτά. Υπάρχουν κανόνες, που θέτουν τα όρια ενός έργου τέχνης. Αλλά το να εφαρμόσουμε αυτούς τούς νόμους στα παιχνίδια. Η λογοκρισία ταινιών και βιβλίων δεν ωφέλησε ποτέ κανέναν. Με προβληματίζει η παρέμβαση τής κυβέρνησης στο περιεχόμενο ταινιών, εκπομπών ή παιχνιδιών.

Όλα ξεκινούν κάπως έτσι: αρχικά λέμε, ότι φοβόμαστε για τα παιδιά κι ότι πρέπει να εξαλείψουμε την τάδε μορφή βίας. Μετά, δυστυχώς, η κυβέρνηση επεμβαίνει περισσότερο και βρίσκει ευκαιρία να ελέγξει τη διασκέδαση, για να χειραγωγεί τα πλήθη. Τότε είναι, που τα πράγματα γίνονται επικίνδυνα.

Αν θέλατε να κάνετε ένα παιδί βίαιο μ΄ένα μόνο μέσο, θα το βάζατε να παίξει βιντεοπαιχνίδια; Εγώ θα το χτυπούσα ή θα το έβαζα τιμωρία. Έτσι, θα έχετε ένα βίαιο παιδί. Η χρήση ενός μέσου είναι μια διαφυγή για πολλά απ΄ τα παιδιά, που ζουν τη βία κι όχι η αιτία τής βίας. 

Δεν υπάρχει στα βιντεοπαιχνίδια τόσο σοκαριστική βία όση είναι η βία, που βλέπουμε καθημερινά στην τηλεόραση. Περισσότερο σοκαριστικό είναι, όταν στις ειδήσεις δείχνουν ένα αληθινό πτώμα στο Ιράκ απ΄ότι, όταν σκοτώνουμε κάποιον στο παιχνίδι. Ξέρουμε, ότι εκεί, τίποτε δεν είναι πραγματικό.

Το μεγαλύτερο μέρος τού φόβου σήμερα στη Δύση προκαλείται από τα ΜΜΕ. Βομβαρδιζόμαστε συνεχώς από τρομακτικές ειδήσεις, οι οποίες παρουσιάζονται χωρίς το απαιτούμενο πλαίσιο. Ας σκεφτούμε τον κόσμο, που δείχνουμε στα παιδιά μέσα απ΄ τις ειδήσεις. Από νωρίς ξέρουν, ότι αυτό που βλέπουν σε μια σειρά, δεν είναι αληθινό. Καταλαβαίνουν, ότι μια μάχη δεν είναι πραγματική κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Mετά, όμως, βλέπουν ειδήσεις και βλέπουν, ότι αυτά τα φρικτά γεγονότα είναι πραγματικά. Δεν ξέρουν, όμως, αν αυτό συμβαίνει κοντά ή μακρυά, αν κινδυνεύουν ή όχι. Θα πρέπει με κάποιο τρόπο να μην επηρεάζεται η εικόνα, που έχουμε για τον κόσμο, από την υπερβολή.

Πολλοί ισχυρίζονται, ότι τα παιδιά δεν μπορούν να διακρίνουν το φανταστικό από το πραγματικό. Κι όσοι τα λένε αυτά, μιλούν σαν να μπορούν να τα διαχωρίσουν οι ίδιοι. Πολλοί πιστεύουν στο θεό και στο σατανά. Πώς μπορούν να μιλούν για πραγματικό και φανταστικό, ειδικά, όταν πηγαίνουν στις εκκλησίες και θεωρούν ως πραγματικές, εικόνες, όπως την εικονιζόμενη γεμάτη βία και άρρωστη φαντασιοπληξία- αγιογραφία;

Σ΄ αυτό, που δεν έχουμε κανένα έλεγχο, είναι η πραγματικότητα. Η πραγματικότητα είναι το βασίλειο των εμπειριών. Είναι το μέρος, που βρισκόμαστε τον περισσότερο καιρό. Τα βιντεοπαιχνίδια θέτουν υπό αμφισβήτηση την πραγματικότητα. Αν πούμε στα παιδιά, ότι τα βίαια παιχνίδια θα τα κάνουν εγκληματίες κι αν τούς το επαναλαμβάνουμε συνεχώς, στο τέλος θα συμφωνήσουν μαζί μας. Για ν΄ ανταποκριθούν σ΄ αυτή τη θέαση τού κόσμου, κάποια ίσως να γίνουν εγκληματίες, γιατί αυτό περιμένουμε από αυτά. Ας μην εκπλησσόμαστε, όταν περιμένουμε κάτι και γίνεται.

Αυξημένη πραγματικότητα και μέλλον των video games

Στο μέλλον, θα υπάρξουν μεγάλες διαφοροποιήσεις, πολλές καινοτομίες, πολλοί πειραματισμοί. Δεν θα υπάρξει μόνο ένα μέλλον για τα παιγνίδια, αλλά πολλά. Υπάρχει αυτό, που ονομάζουμε «αυξημένη πραγματικότητα», όπου βλέπουμε τον κόσμο μέσα από ένα γυαλί, στο οποίο προβάλλεται μια μικρή εικόνα. Με την εικόνα γράφουμε ηλεκτρονικά δεδομένα πάνω στην πραγματικότητα. Έτσι, ανακατεύουμε τον εικονικό με τον πραγματικό κόσμο. Μπορούμε να σκεφτούμε ηλεκτρονικά παιγνίδια, τα οποία θα παίζουμε απ΄ευθείας στην πραγματικότητα, στούς δρόμους της πόλης. Εκεί, οι εικονικοί  θα μπαίνουν στην πραγματικότητα συμβάλλοντας στην διαδραστικότητα. Κάποια άτομα θα φαίνεται, ότι φέρονται αλλόκοτα στον δρόμο, αλλά στην πραγματικότητα θα παίζουν. Είναι σαν να βλέπουμε κάποιον να μιλάει μόνος και λέμε «τον τρελό!», ενώ εκείνος φορά ακουστικό και μιλά στο τηλέφωνο. Με την «αυξημένη πραγματικότητα» θα δυσκολευόμαστε να ξεχωρίσουμε αν κάποιος παίζει ή όχι.

Αυτό φυσικά θα προκαλέσει τούς ίδιους φόβους, οι οποίοι πάντα θα είναι χωρίς βάση, όπως και στο παρελθόν. Τα παιδιά θα συνεχίσουν να επηρεάζονται κυρίως από την οικογένεια, τους φίλους και τους καθηγητές κι όχι τόσο από τα μέσα. Τίποτα δεν θα αλλάξει, αλλά οι φόβοι θα παραμείνουν.

Το μέσον είναι μόνο ένα εργαλείο, το οποίο απλοποιούμε όλο και περισσότερο, ώστε να γίνει πιο βολικό, πιο ελαφρύ, πιο ευμετάβλητο και να μας επιτρέπει να έχουμε πρόσβαση στην πληροφόρηση. Έχουμε καλύτερο έλεγχο και το παιγνίδι ως μέσο ακολουθεί αυτή την τάση. Γι΄αυτό κι έχει τόση σημασία η αυξημένη πραγματικότητα. Θα δημιουργήσει παιχνίδια ομαδικά, όπως εμείς. Παιγνίδια, που συνδέονται με το περιβάλλον, όπως εμείς, που δεν θα μας περιορίζουν. Αυτό, θα μας δώσει περισσότερη ελευθερία, περισσότερη ευελιξία σύμφωνα με τις επιθυμίες τού καθενός, χωρίς περιορισμούς και κυρίως χωρίς να γίνουμε ένα απλό γρανάζι τού μηχανισμού. (*)

Είναι χαμένη η μέρα που δεν γέλασες 

Πηγή: http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2011/12/blog-post_8085.html#ixzz3XPcLJvA
Συντάκτης: Μάνος Φανής