Απόκριες - Ένα έθιμο που κρατά από την Αρχαία Ελλάδα

Τα Βλεφαρίσματα μιλούν για το τριώδιο.... για 3 εβδομάδες, 4 Κυριακές, μπορούμε να μασκαρευτούμε ελεύθερα (ή απλά να βγάλουμε τις μάσκες;). Απ'ότι είδατε τα Βλεφαρίσματα μεταμφίεσαμε και τον τίτλο μας....(Θα ήθελα να ακούσω την γνώμη σας γιαυτό)...  Τι είναι όμως η αποκριά;

 
Η ελληνική αποκριά έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Συνδέεται µε την λατρεία του ∆ιονύσου, θεού του κρασιού και των εορτασµών. Η αγγλική λέξη «carnival» προέρχεται από το λατινικό «carnem levare» ή «carnis levamen», που σηµαίνει «διακοπή της βρώσης κρέατος». Στα ελληνικά χρησιµοποιείται η λέξη «αποκριά» και σηµαίνει ακριβώς το ίδιο.  Αυτή η δηµοφιλής παράδοση προέρχεται από τις παγανιστικές τελετουργίες των αρχαίων Ελλήνων και τις γιορτές προς τιµή του ∆ιονύσου, θεού του κρασιού και της ευθυµίας. Οι άνθρωποι µεταµφιέζονταν σε σατύρους ή φορούσαν µάσκες και ξεχύνονταν στους δρόµους και στις γειτονιές συµπεριφερόµενοι «προκλητικά» µε τολµηρές φράσεις και πράξεις. Αυτό εξυπηρετούσε το σκοπό να επιτρέπεται να εκφράζονται ελεύθερα ερωτικές σκέψεις ενώ έκρυβαν την αληθινή τους ταυτότητα πίσω από τις µάσκες.

Αυτή η παράδοση τελικά εξαπλώθηκε και σε άλλα µέρη του κόσµου µέσω της Ρωµαϊκής Αυτοκρατορίας και την ανακάλυψη του Νέου Κόσµου. Όµως, οι παγανιστικές πρακτικές ήταν τόσο βαθιά ριζωµένες που δεν καταργήθηκαν τελείως . Αργότερα, όταν εµφανίστηκε ο χριστιανισµός, αν και οι άνθρωποι σταµάτησαν να λατρεύουν τους θεούς του Ολύµπου, οι συνήθειες των Ελλήνων να µεταµφιέζονται και να γιορτάζουν στους δρόµους παρέµειναν.

Μια φορά τον χρόνο, τα καρναβάλια συµβαίνουν σε πολλές πόλεις και χωριά της χώρας µας. Η αποκριά διαρκεί όπως είπαμε τρεις εβδοµάδες, και ονομάζεται Τριώδιο. Η λέξη προέρχεται από το «τρεις ωδές» που σηµαίνει οι τρεις ύµνοι που συνηθίζουµε να λέµε στην εκκλησία. Ξεκινά την πρώτη Κυριακή, που αναφέρεται στο Ευαγγέλιο του «Τελώνη και Φαρισαίου». Την δεύτερη Κυριακή , στο Ευαγγέλιο του «Ασώτου Υιού». Η τρίτη είναι της «Απόκρεω « και η τελευταία Κυριακή της αποκριάς, κατά την οποία οι εορτασµοί και οι εκδηλώσεις φτάνουν στο απόγειο τους, είναι η «Τυρινή» (τυροφάγου). Το τέλος της αποκριάς είναι την αυγή της επόµενης µέρας: η πρώτη µέρα της Σαρακοστής, που ονοµάζεται Καθαρά ∆ευτέρα. Κατά την διάρκεια αυτών των ηµερών, γιορτές και εκδηλώσεις οργανώνονται παντού και οι άνθρωποι διασκεδάζουν πολύ, και κυρίως τα παιδιά. Οι ενήλικες και τα παιδιά µεταµφιέζονται µε αστεία κουστούµια, χορεύουν, τραγουδούν και παρακολουθούν παρελάσεις καρνάβαλων καθώς και άλλες δραστηριότητες, που οργανώνονται από τους δήµους όλων σχεδόν των πόλεων της Ελλάδας. Κατά την διάρκεια όλων αυτών έχουµε κάποια πολύ ιδιαίτερα έθιµα:

Ψυχοσάββατα
Πηγαίνοντας πίσω στους αρχαίους Έλληνες, αυτή ήταν µια εποχή γιορτής για την αναµονή της άνοιξης. Παραδόξως, αυτή η γιορτή περιελάµβανε τελετουργικά αφιερωµένα και στην «νέα ζωή» (το µπουµπούκιασµα των δέντρων, των κληµάτων, των λουλουδιών, κτλ.) και στις ψυχές των νεκρών που πίστευαν ότι ανέβαιναν στον «πάνω κόσµο» περίπου την 1η Μαρτίου. Με την ανατολή του χριστιανισµού η εκκλησία προσπάθησε να υποβιβάσει τις παγανιστικές τελετές και να τις αντικαταστήσει µε χριστιανικές πρακτικές. Για αυτό, κατά την διάρκεια αυτών των ηµερών βρίσκουµε την πρακτική ειδικών λειτουργιών και µνηµοσυνών στα τρία Ψυχοσάββατα όπου οι άνθρωποι πηγαίνουν βρασµένο σιτάρι (κόλλυβα) στην εκκλησία και τα µοιράζουν στο εκκλησίασµα µετά την λειτουργία στην µνήµη των αγαπηµένων τους. Αυτά τα Σάββατα είναι τα δύο Σάββατα πριν την «Κυριακή της Απόκρεω « και την «Κυριακή της Τυρινής» και το πρώτο Σάββατο µετά την Καθαρά ∆ευτέρα (η µέρα των Αγ. Θεοδώρων, µην ξεχάσετε αυτήν την µέρα! Υπάρχει ένα παλιό έθιµο στο οποίο µαντεύετε ποιόν θα παντρευτείτε. Βάζετε λίγο σιτάρι κάτω από το µαξιλάρι σας και προσεύχεστε στους Αγ. Θεοδώρους να σας αποκαλύψουν τον µελλοντικό σας σύζυγο στο όνειρό σας).

Τσικνοπέμπτη
Η Τσικνοπέµπτη είναι µια ετήσια τελετή, της οποίας η αρχή χάνεται µέσα στους αιώνες. Είναι η µέρα που τρώγεται κρέας. Η λέξη Τσικνοπέµπτη προέρχεται από τις λέξεις «τσίκνα» (η µυρωδιά του καµένου ψηµένου κρέατος) και «Πέµπτη», και γιορτάζεται την Πέµπτη που είναι 11 µέρες πριν την Καθαρά ∆ευτέρα. Είναι µια µέρα χαράς αλλά και προετοιµασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς η 40-ήµερη περίοδος της Σαρακοστής πριν το Πάσχα πλησιάζει. Σε κάποια µέρη στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην επαρχεία της Πελοποννήσου, την εβδοµάδα της Τσικνοπέµπτης, οι άνθρωποι σφάζουν τα γουρούνια τους και ετοιµάζουν νόστιµους µεζέδες: «πηχτή», «οµάτια», «τσιγαρίδες», λουκάνικα, κτλ.

Καθαρά Δευτέρα
Τελικά, το «Τριώδιο» τελειώνει. Είναι η πρώτη µέρα της Σαρακοστής, είναι Καθαρά ∆ευτέρα. Οι άνθρωποι µαζεύονται για τους τελευταίους εορτασµούς. Ζωντανή παραδοσιακή µουσική, τραγούδι, χορός, θαλασσινά, ούζο, κρασί, και όλοι είναι καλεσµένοι στην γιορτή. Το παραδοσιακό ψωµί «λαγάνα» είναι διαθέσιµο αυτήν την µέρα στους φούρνους. ∆εν επιτρέπεται να φαγωθεί κρέας ή ελαιόλαδο, αλλά αυτό δεν εµποδίζει κανέναν από το να διασκεδάσει. Οι άνθρωποι συνήθως πάνε στην εξοχή αυτήν την µέρα. Και το πιο φαντασµαγορικό έθιµο είναι το πέταγµα των χαρταετών. Ο ουρανός γεµίζει από πολύχρωµους χαρταετούς, που πετάνε σαν πουλιά και καλωσορίζουν την άνοιξη… Στην Αθήνα, µαζεύονται στις κορυφές των λόφων της πόλης (Φιλοπάππου, Στρέφη, Λυκαβηττός) όπου και πετούν τους χαρταετούς και υπάρχει ζωντανή µουσική, παραδοσιακή και µοντέρνα, µε δηµοφιλής τραγουδιστές, και όλοι χορεύουν!

 Έτσι… οι Απόκριες τελειώνουν…… και αρχίζει η Σαρακοστή που αν μετρήσετε δεν έχουμε 40 μέρες όπως πιστεύει ο πολύς κόσμος αλλά 46! για το Πάσχα… Μην ξεχνάτε! ∆εν πρέπει µα πλύνετε το κεφάλι σας την εβδοµάδα µεταξύ της «Κυριακής της Απόκρεω» και της «Κυριακής της Τυρινής»! Είναι η εβδοµάδα του τυριού και τα µαλλιά σας θα γίνουν άσπρα σαν το τυρί!

Συντάκτης: Μαρία Κάπα
Πηγή/κατασκευαστής: http://www.arcadians.gr